Na de Eerste Wereldoorlog veranderde er heel wat in onze vaderlandse politiek, ook het kiesstelsel. Het algemeen enkelvoudig stemrecht werd ingevoerd, zij het alleen voor mannen vanaf hun 21ste. Vrouwen moesten zich nog tevreden stellen met kiesrecht op het gemeentelijke vlak…
Dat bracht natuurlijk met zich dat het aantal kiesgerechtigden fors de hoogte inging: voor Borsbeek zo’n 700 in 1921 , rond de 1100 in 1926.
Met de veranderende kieswetgeving veranderde tevens het politieke toneel. Ook in Borsbeek, waar vanaf 1921 een socialistische lijst opkwam. De dominerende katholieke partij hier schilderde die socialistische concurrenten in haar propaganda wel graag af als “onbekwamen en goddelozen”, maar dat belette niet dat die partij in 1921 en in 1926 telkens één van de negen te verdelen zetels veroverde.
Bij de verkiezingen van oktober 1932 lagen de kaarten nog iets anders. Toen werd een derde lijst neergelegd, die van de Vlaamse nationalisten. In feite dus het Vlaamsch Front of Frontpartij. Maar die partij (met nogal wat notoir vrijzinnigen in haar rangen) preekte de zgn. Godsvrede (politieke samenwerking tussen gelovigen en vrijzinnigen), en dat lag bij vele katholieken erg moeilijk. Daarom leek het de initiatiefnemers hier in Borsbeek veiliger zich te presenteren als “Vlaamsche Volksbond – Borsbeek” en zich dan ook uitdrukkelijk als “katholiek” te affirmeren. En zo groeide de verkiezingsstrijd van 1932 uit tot een minigodsdienstoorlog, waarin niet de vraag primeerde wie Borsbeek best zou besturen, maar wel wie de beste katholieken waren, en wie het predicaat “katholieker dan de paus” verdiende. Heel giftige pijlen werden naar de medegelovigen afgeschoten in naam van dat geloof…
Tot groot genoegen natuurlijk van de socialisten (Lijst 2, “Belgische Werklieden Partij – Borsbeek”): “De socialistische strijd is gevoerd geweest sinds 1921. Toen kregen wij eene gemeene bekamping, waarin onze kandidaten het erg te verduren hadden. In 1926 was het iets minder, en nu, met de verkiezingen van 1932, zijn wij zowat op de pluimen gelegd”, klonk het tevreden in hun verkiezingspamflet.
Lijst 1 “De Vereenigde Katholieken van Borsbeek” onder leiding van Florent Reusens, burgemeester sedert 1921, zette de toon: “Katholiek zijn is eerst en vooral gehoorzaam en onderdanig zijn aan God en aan zijne plaatsvervangers: Paus en Bisschoppen. Zijn de Fronters, of hoe ze zich ook noemen dat??? Wij zeggen: NEEN! Zij zijn veel Katholieker dan Paus en Bisschoppen, die het Nationalisme veroordeelen. Hoe lang gehoorzamen ze? Zoolang de geboden van God en H. Kerk overeenstemmen met hunne belangen. Eens dat niet meer, dan scheuren ze heel eenvoudig af, en verloochenen alles. Wat hebben ze gedaan met Mgr.Mercier? Hoe is hunne houding tegenover Kardinaal Van Roey? En waarom? Omdat die twee Hoogweerdige Kerkvoogden voorhielden, dat de Godsdienst en de eenheid van ’t Vaderland gaat BOVEN partijbelangen. Nu was hun katholiek zijn uit. ’t Was gedaan met de gehoorzaamheid, en de onderdanigheid, bij zoo verre dat een groot gedeelte hunner aanhangers zelfs hunne christelijke plichten verwaarloozen. Beziet even de lijst hunner kandidaten. Weg met die nieuwe ultra-Katholieken, die willen doen aannemen, dat zij alleen de zuivere leer van Kristus navolgen. Wij zijn Kath. van den ouden eed en stemmen als een man onder NR.1”…
En de “scheurmakers” werden met zowat alle zonden van Israël beladen, want ze zaaiden tweedracht in alle plaatselijke verenigingen, die tot dan door de katholieke partij gecontroleerd werden!
Maar Lijst 3, de “Vlaamsche Volksbond – Borsbeek” met als kopman Frans Pelgrims, een muzikant die voor de Frontpartij in de provincieraad had gezeteld, kon even fraaie banvloeken uitbrengen. In een “Open brief aan de Burgemeester” schoot ook hij met scherp: ”U treft ons in onze heiligste gevoelens en het is onzen plicht daartegen verzet aan te tekenen”. Dan werd uit de doeken gedaan hoe de burgemeester geprobeerd had op voorhand afspraken te maken met de flaminganten: ze zouden goede plaatsen op de katholieke lijst krijgen, en goede postjes. ”Waren wij dan als katholiek goed genoeg om op uwen lijst te komen, of stak dit zoo nauw niet. Indien we maar mede opgemarcheerd hadden om uw wankelend kraam recht te houden. U, den grooten katholiek, zou zelfs de leiding van het onderwijs toevertrouwd hebben aan iemand wiens katholiciteit van verdacht allooi is (volgens u).. Maar nu we ons niet laten omkoopen hebben, nu wij geweigerd hebben met u mede te doen, omdat wij niet wenschen de gevolgen te dragen van uw wanbeleid, dan zijn wij slechte menschen.. Zijn de personen op uwen lijst, Mijnheer de Burgemeester, dan de uitgezochten, en zijn die zoo katholiek (?) en zoo bekwaam? U bekende ons toch dat u alles alleen doen moest, dat u aan ons een flinke hulp zou hebben, want dat er bij de uwen NIEMAND bekwaam was om iets fatsoenlijk te doen.”
Uiteindelijk behaalde de lijst van de burgemeester de overwinning met 832 stemmen en 7 zetels. De lijstrekker Florent Reusens bleef dus burgemeester (ambt dat hij zou bekleden tot 1946). Ook de lijsttrekker van de socialisten, Louis Pultau, werd opnieuw verkozen (253 stemmen, 1 zetel). Zijn politieke carrière in Borsbeek eindigde eveneens na de tweede wereldoorlog toen hij hier in Borsbeek opkwam met een communistische lijst. Frans Pelgrims’ lijst tenslotte kreeg 264 stemmen, ook één zetel, die hij evenwel in juli 1936 moest opgeven omdat hij uit Borsbeek verhuisde.
PJ
Bronnen:
Archief provincie Antwerpen, fonds Burgemeesters PAA603, dossier 764
DocC Borsbeek, dossier 000SN114
Gyselinck, Sophie : Frans Pelgrims(1896-1977). In: ODIS – Database Intermediary Structures Flanders [online]. Record n°.52876.
