shadow

Verkiezingskoorts 5

Toen de Duitsers in 1940 ons land bezetten beslisten ze, gelet op het “grenzeloos ongedisciplineerd karakter” van de Belgen, de lokale besturen zoveel mogelijk in Belgische handen te laten. Op 22 mei 1940 waren er nog drie gemeenteraadsleden in Borsbeek aanwezig, en zij vormden dus het tijdelijke college van burgemeester en schepenen. Toen burgemeester Reusens (die bij het uitbreken van de oorlog  gevlucht was, wat hem na de oorlog een veroordeling wegens ‘postverlating’ kostte!) terugkeerde, nam hij opnieuw zijn ambt op, maar de schepenen veranderden zowat om de haverklap, dikwijls op bevel van de Feldkommandantur. Ook de socialist Louis Pultau werd in april 1941 aangesteld als tijdelijk schepen in vervanging van Henri Altenhoven. Pultau zou zijn schepenambt neerleggen na de Duitse aanval op Rusland: hij werd dan een sterk geëngageerd verzetsman en communist.

Bij verordening van 28/05/1941 werden de gemeenteraden opgeheven en werd het bestuur volledig overgedragen naar het college van burgemeester en schepenen.

Bij de bevrijding werd de gemeenteraad terug ingesteld met een eerste zitting op 13/11/1944, zitting waarin Pultau de aanwezigheid van raadsleden Weyns en De Clippeleir wraakte als leden van de (door de oorlog aangebrande) “Concentratielijst” (zie Verkiezingskoorts 4). Maar het zou nog duren tot november 1946 eer er weer gemeenteraadsverkiezingen werden georganiseerd. En de gevolgen van oorlog en repressie speelden in deze verkiezingsperiode een grote rol! Was bij een vorige verkiezing de hamvraag hoe katholiek de kandidaten waren, dan werd nu de vraag gesteld hoe patriottisch (of integendeel hoe zwart!) zij tijdens de oorlogsjaren waren geweest.

Er waren een goede tweeduizend stemgerechtigden en die hadden een (voor die jaren toch) ruime keuze, want niet minder dan 5 lijsten dongen naar de gunst van de kiezer (toegegeven, het is niet de luxe van 2012, maar toch, ze waren al goed op weg!). En vrouwen op de lijst? Bij de 39 kandidaten die zich presenteerden was er één (1) vrouw, Mevr. Sano-Vervoort; voorlaatste op de lijst 1. Er moest toen niet veel ‘geritst’ worden…

Lijst 1 was de CVP (Christelijke Volkspartij), met als lijsttrekker Edmond Snacken. Maar de samenstelling van die lijst zorgde voor heel wat heibel : er werden op de pollvergadering twee kandidaat-lijsttrekkers naar voor geschoven: Snacken, en Henri Altenhoven, voormalig schepen voor de concentratielijst. Bij de stemming van de partijleden kreeg Snacken 144 stemmen en Altenhoven 53. Dus werd Snacken officieel lijsttrekker, tot ongenoegen natuurlijk van Altenhoven en de zijnen, die beslisten met een aparte lijst op te komen.

 

cvp1946

 

 

Maar voor Snacken was de miserie nog niet ten einde, want hij werd er door Louis Pultau van beschuldigd “een zwarte” te zijn. Waarom? Omdat hij tijdens de oorlog getuige was geweest bij het huwelijk van een Hollandse collaborateur. Later verklaarde hij daarover, helemaal in de sfeer van het toenmalige correcte denken : “Ik heb liever dat twee personen wettig door den echt verbonden zijn, dan dat ze zomaar eenvoudig zouden samenhokken. Mijn geweten verplicht mij daarin te helpen…”

Een van de belangrijkste programmapunten van Lijst 1 was de verbetering van de dienstverlening op het gemeentehuis, want die was volgens hun pamflet beneden peil: “Sterft ge, dan zijt ge bijlange niet zeker dat g’in uw putteken gestopt wordt. Trouwt ge, dan gebeurt het dat ge met uw schoonmoeder in den echt verbonden wordt, niet met uw bruidje…”.

Lijst 2 was de BSP (Belgische Socialistische Partij) . Die schoot met scherp op “de achterlijke CVP”, op “de katholieken [……] die onze gemeenten tientallen jaren hebben bestuurd en nergens iets behoorlijks tot stand brachten.[…] Zij denken slechts aan eigenbelang, aan verkwezeling”. En natuurlijk werden de vaderlandse snaren aangetokkeld: “Het Belgisch gerecht heeft de zwarten reeds van de gemeentehuizen gehaald. De kiezers moeten er de vrienden van de landverraders uit verwijderen”. Op deze lijst was Carolus Balcaen kopman, want het vorige socialistische gemeenteraadslid, Louis Pultau, had hier de Kommunistische Partij opgestart, die als Lijst 3 was ingeschreven. (Een lijst, tussen haakjes, die door de socialisten van “zakkenvullerij” werd beticht!). Ook voor de communisten was de CVP (in haar twee gedaanten!) kop van jut, “de partij die rekenen kan op de milde steun van de rijkgewoekerde judassen en een leger propagandisten in priestergewaad, betaald nochtans met de centen van Jan en alleman”. Maar de brave Borsbekenaren moesten toch een beetje zachter aangepakt worden, zonder het toen gebruikelijke antiklerikalisme; dus als ze zich richtten tot de “geloovige werkers, middenstanders en boeren” werden die aangespoord “zich niet langer te laten bedriegen door deze menschen. Zij zijn uw ergste vijanden, uw ergste uitbuiters, zij willen u voor hun wagen spannen door het misbruiken van uw geloof. Zij willen u arm en verdrukt houden, om u des te beter te kunnen uitzuigen”.

 

 

komm

 

 

Lijst 4 noemde zich “De Vrije CVP”, met Henri Altenhoven op de tweede plaats; “vrije CVP” om een onderscheid te maken met de Lijst nr.1 “die zich ten onrechte CVP-lijst noemt, zich enkel met de VEEREN van de CVP tooit, en er den geest niet van bezit…” Is het tenslotte niet “beter den GEEST van de CVP te bezitten, dan ALLEEN de benaming ervan zoals met lijst n° 1 het geval is”? Op hun lijst geen vrouw? Een bewuste keuze “enkel omdat wij geen tweedracht wilden brengen in de rangen van de vrouwenbeweging…”.

En tenslotte was er Lijst 5, de lijst van de “Onpartijdige Middenstanders, neringdoeners en hoveniers”. Ook zij konden geen greintje respect opbrengen voor lijsten 1 en 4, dat “zijn immers de knechten der groot Financie, Bankiers en Fabrikanten, dezelfde woekeraars die tijdens de bezetting de plak zwaaiden, de dienaars van Hitler […] de beschermers der groote landverraders.[…] de parasieten die niets anders doen dan verdeeldheid zaaien onder de bevolking om des te gemakkelijker hun zakken te kunnen vullen […] Zij zijn de dienaars der grootwoekeraars die speculeeren op uw zweet. Zij hebben van U allen slaven gemaakt. Zij speculeeren op uw spaarpenningen, op uw bezit en deze menschenpennelikkers, dik gepensioneerden, gaan zich nog wat vetter maken en op uwen rug omhoog komen…”.

 

002

 Toch wel jammer dat op 14/10/2012 in Borsbeek Lijst 5 niet opkomt: we hadden met veel genoegen deze poëtische en wervende slogan cadeau gedaan!!!

 

En de resultaten? Lijst 1 haalde ongeveer 60% van de stemmen, Lijst 2 11%, Lijst 3 8%, Lijst 4 17% en tenslotte Lijst 5 3%

Dat betekende dat Lijst 1  alle zetels inpikte, zodat zelfs een kandidaat op die lijst die slechts vier (4!) stemmen haalde, een zitje in de gemeenteraad veroverde!

Edmond Snacken werd bij besluit van de regent d.d. 27/02/1947 tot burgemeester aangesteld. Hij zou tot 31/12/1958 dit ambt waarnemen.

PJ.

———————————————————————————————————————————-

Bronnen:

De Bens, Els: De Belgische pers onder Duitse censuur (1940-1944). Antwerpen, DNB, 1973.

Wouters, Nico: Oorlogsburgemeesters 40-44. Lokaal bestuur en collaboratie in België. Tielt, Lannoo, 2004.

DocC Borsbeek: dossier 000SN115

2 comments on “Verkiezingskoorts 5

  1. Patrick Snacken

    Borsbekenaren ,
    ik ben Patrick Snacken en een kleinzoon van Edmond Snacken. Trouwens mijn vader heeft dezelfde naam maar is reeds overleden in 1998. Ik heb mijn jeugdjaren in Borsbeek beleefd en gevoetbald bij Jeedee. En zoals zaterdag met vrienden op café opgemerkt, samen met jeugdvriend Luc Heirstrate die ook van Borsbeek afkomstig is, waarom is er nog geen straat naar hem genoemd? Hij was toch een verdienstelijke burgemeester. Allez, zoals de Reusens ( lei ) en de Robiano ( straat ),hé.
    Er zijn nog twee kinderen van de burgemeester in leven : Louis Snacken nu wonende in Wommelgem en Maria Snacken weduwe van Dis De Clercq. Krijgen zij de eer om de Snackensdreef in te huldigen?

    met vriendelijke groeten,
    Patrick Snacken

    • Walter

      Beste Patrick
      de burgemeester Edmond Snacken was zeker een belangrijk burgemeester in de reeks van burgervaders. Zeker op sociaal gebied heeft hij voor vele families in Borsbeek een grote steun betekend.
      Wat nu het benoemen van een straat, dreef of lei betreft stapt men tegenwoordig af van het principe om die naar een vroeger (politiek)persoon te noemen.Ik heb die vraag reeds gesteld aan het gemeentebestuur en dit zou een algemene tendens zijn om “personencultus” te vermijden. Dus met alle respect die de naam en persoon van Edmond Snacken verdient, het zal moeilijk liggen om dit voorstel door te drukken. Een gemotiveerde aanvraag aan het nieuwe gemeentebestuur kan door u altijd gebeuren en misschien toch nog overwogen worden.
      We stelden momenteel de naam “Malpertuus” voor om de nieuwe straat in de sociale woonwijk aan de Frans Beirenslaan/ Singel te benoemen. Dit hangt samen met namen van de andere straten die er reeds liggen(Tibert-Grimbert uit het: Van de Vos Reinaertverhaal)
      Vriendelijke groet
      Walter Janssens
      DocC Borsbeek
      voorzitter-secretaris

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.